شب یلدا در ایران و کشورهای دیگر:
شب یلدا یکی از مناسبات باستانی ایران است که برای مردم اهمیت زیادی دارد و با گذشت صدها سال از شروع آن، هنوز هم در تمامی شهرهای ایران و همچنین تعدادی از کشورهای دیگر این روز را جشن می‌گیرند. در ادامه می‌خواهیم به پرتکرارترین سوالاتی که درباره‌ی شب یلدا وجود دارد پاسخ دهیم.
شب یلدا از کجا شروع شد؟
این که بخواهیم مشخص کنیم شب یلدا از کجا شروع شده است و آن را به شکل یک تاریخ دقیق بیان کنیم، کار بسیار سختی است، اما با توجه به پژوهش‌ها شب چله به طور رسمی در زمان داریوش یکم و 500 سال قبل از میلاد مسیح به اعیاد ایرانیان اضافه شده است. البته سنگ نوشته‌هایی هم وجود دارند که قدمت شب یلدا را تا هفت هزار سال قبل تخمین زده‌اند.
دلایل برپایی جشن در شب یلدا:
این که چرا شب یلدا برای مردم ایران تا این حد عزیز است و آن را به عنوان جشنی مهم و ملی می‌شناسند به یک دلیل واضح و مشخص برنمی‌گردد و دلایل گوناگونی این شب را به فرهنگ و تاریخ ما پیوند زده است. در ادامه تعدادی از این دلایل را با هم بررسی کرده و ردپای آن را تا اسطوره‌های دور شناسایی می‌کنیم.
شب یلدا، پیروزی روشنایی:
احتمالا واضح‌ترین دلیلی که برای یلدا وجود دارد همین باشد، از روزهای بسیار دور، زندگی اکثر افراد جامعه‌ی ایران بر پایه‌ی دامپروری و کشاورزی بوده و تغییرات فصلی، جوی و آب و هوایی برایشان از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. در این بین آخرین روز پاییز که کم کم روزها طولانی‌تر می‌شوند و شب آن لقب طولانی‌ترین شب را دارد، برای ایرانیان فرخنده و مبارک بوده است. با توجه به فرهنگ و تقویم باستانی ایران، دو چله وجود دارد که یکی اول تیر است و یکی اول دی ماه، بعد از چله‌ی دوم هوا کم کم به اوج سرما می‌رسد و بعد از آن از شدتش کاسته می‌شود. از آنجایی که سرما نشانی از پلیدی بوده است، شروع روند طولانی‌تر شدن روزها را با نام شب یلدا جشن می‌گرفته‌اند. همچنین شاید برایتان جالب باشد که در مورد کریسمس در ترکیه بیشتر بدانید.
شب یلدا، تولد خورشید(میترا):
قبل از رواج آیین زرتشتی، میترائیسم یا مهرپرستی در ایران به عنوان آیین غالب حضور داشته است و برخی فلسفه‌ی یلدا را به میترائیسم می‌رسانند. در این آیین خورشید نماد بسیار مقدسی است و شب یلدا را تولد خورشید در دل یک غار کم ارتفاع می‌دانند. همچنین بر اساس یک روایت دیگر یلدا را تولد دوباره‌ی خورشید و مصادف شدن آن با طولانی‌تر شدن دوباره‌ی روزها می‌دانند.
آداب و رسوم شب چله در ایران:
یلدا برای ایرانیان با مراسمات مختلفی همراه است و با توجه به این که کجای ایران زندگی می‌کنید، از این آداب و رسوم لذت خواهید برد. در ادامه تعدادی از این مراسمات را با هم بررسی می‌کنیم.
فال حافظ:
یکی از مرسوم‌ترین مواردی که مردم در شب یلدا انجام میدهند، گرفتن فال حافظ و نیت کردن برای سال بعدی است. همچنین ایرانیان خواندن شعر حافظ به دست بزرگان جمع را خوش یمن می‌دانند.
شاهنامه خوانی و قصه گویی:
یکی دیگر از کارهایی که در این شب، بسیاری از خانواده‌ها انجام میدهند، قصه خوانی بزرگ‌ترها برای جمع است، این قصه‌ها اصولا داستان‌های حکمت انگیزی هستند که افراد را به فکر و تامل وا می‌دارند. همچنین در بعضی از خانواده‌ها، افراد برای شاهنامه خوانی دور هم جمع می‌شوند و از شاهکار فردوسی لذت می‌برند.
چیدن سفره‌ی شب یلدا:
چیدن سفره با میوه‌های پاییزی مانند انار و هندوانه و تزئین آن با آجیل، پشمک و شیرینی‌های متنوع، رایج‌ترین چیزی است که خانواده‌های ایرانی در شب یلدا انجام میدهند. همچنین اکثر آن‌ها سعی می‌کنند شام را در خانه‌ی بزرگ فامیل صرف کنند و از بزرگ‌ترها بازدید نمایند.
برگزاری جشن در رستوران‌ها:
یکی از مواردی که در سال‌های اخیر به مراسمات یلدایی ایرانیان اضافه شده است، برپایی جشن و پایکوبی شب یلدا در کافه-رستوران‌هاست. این جشن‌ها معمولا با موسیقی زنده، آتش بازی و اجرای زنده همراه هستند و لحظات خوبی را برای شرکت کنندگان فراهم می‌کنند. همچنین برای مشاهده‌ی قیمت تور یلدایی استانبول کلیک کنید.
شب یلدا در کشورهای دیگر:
یلدا و شروع زمستان، که به آن انقلاب زمستانی هم می‌گویند در بسیاری از کشورهای دیگر هم جشن گرفته می‌شود و با مراسمات مخصوصی همراه است. از مهم‌ترین این کشورها می‌توانیم به اسکاتلند، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و روسیه اشاره کنیم.
انقلاب زمستانی در اسکاتلند:
این جشن برای اسکاتلندی‌ها مصادف با سال نوی آن‌هاست. هاگمانی نام این رویداد می‌باشد و مراسمات مختلفی همراه با این شب در کشور اسکاتلند برگزار می‌شود که از مهم‌ترین آن‌ها رژه و کوبیدن بر طبل‌های بزرگ است. همچنین افرادی که موی بلند و سیاهی دارند، مراسمی شبیه به قاشق زنی انجام میدهند. به شکل ناشناس بر در خانه‌ها می‌روند و هدایای خوراکی دریافت می‌کنند.
یلدا در افغانستان:
همان طور که می‌دانید، افغانستان روزی جزوی از خاک ایران بوده است و مردم آن پیوند زبانی و فرهنگی زیادی با ما دارند. در این کشور هم سفره‌های مخصوصی چیده می‌شود و مردم خودشان را برای جشن آماده می‌کنند. همچنین در مناطق محدودی مانند بدخشان، مراسمات مفصل‌تری برای پیروزی نور و خورشید گرفته می‌شود.
یلدا در پاکستان:
مردم پاکستان، انقلاب زمستانی را با آداب و رسوم خاصی مانند رفتن به حمام از صبح تا بعد از ظهر و انجام دعا و نیایش‌های فراوان انجام میدهند. همچنین مردم پاکستان پس از حمام، به پایکوبی و روشن کردن آتش می‌پردازند و شبشان را با غذای مخصوص یعنی شکمچه‌ی بز تکمیل می‌کنند. همانطور که مشاهده می‌کنید، این مراسم در پاکستان اهمیت زیادی دارد و مردم برای آن مفصلا تدارک می‌بینند.
یلدا در غرب آفریقا:
شاید لقب عجیب‌ترین مراسم انقلاب زمستانی را بتوانیم به مناطق غرب آفریقا بدهیم. مردم آفریقایی در این روز، لباس‌های عجیبی می‌پوشند و خودشان را به شکل حیوانات و دیو و پری درمی‌آورند. همچنین با موسیقی‌های محلی و جالب، خودشان را برای زمستان پیش رو آماده می‌کنند.
یلدا در تاجیکستان:
تاجیکستان یکی دیگر از کشورهای فارسی زبان است و بسیاری از جشن‌های فارسی را گرامی می‌دارند. در شب یلدا، مردم تاجیکستان شیرینی‌های مخصوصی که به شکل حیوانات هستند درست می‌کنند و در کنار خانواده از آن‌ها لذت می‌برند. همچنین بسیار مرسوم است که در این شب انواع و اقسام فال گیری‌ها انجام شود و مردم در مورد آینده‌ی خود و دیگران پیش بینی‌هایی انجام دهند.
سخن پایانی:
با توجه به مطالبی که ذکر کردیم، علاوه بر ایران، یلدا در کشورهای زیادی جشن گرفته می‌شود و سالهاست که به آیین باستانی آن مناطق تبدیل شده است. آداب و رسوم یلدایی چه در شهرهای ایران و چه در شهرهای خارجی با یکدیگر تفاوت دارند، اما دور هم جمع شدن اعضای خانواده و پایکوبی، وجه مشترک تمامی آن ها است. برای رزرو تورهای مخصوص یلدایی سفرو کلیک کنید.