در سفر به گرجستان با سفرو ایرانیان، طعم غذاهای محلی مانند خینکالی، پخالی و بادمجان با مغز گردو را تجربه کنید و با فرهنگ آشپزی گرجی، ترکیبی از سنت، طعم و تاریخ در قلب قفقاز، آشنا شوید؛ سفری خوشمزه و فراموش‌نشدنی در انتظار شماست.
فهرست
تجربه‌ای خوشمزه در گرجستان: آشنایی با غذاهای محلی و فرهنگ آشپزی گرجی
چند غذای نمادین گرجی مانند دامپلینگ‌های خینکالی، رول بادمجان با مغز گردو، و توپک‌های پخالی (اسفناج و چغندر) در سفرهای گرجی چیده شده‌اند.
گردشگری خوراک یکی از لذت‌بخش‌ترین جنبه‌های سفر به کشور زیبای گرجستان است. این سرزمین واقع در تقاطع اروپا و آسیا، نه‌تنها به مناظر چشمگیر و تاریخ کهن، بلکه به خاطر غذاهای محلی لذیذ و منحصربه‌فردش شهرت دارد. آشپزی گرجی ترکیبی هنرمندانه از طعم‌های مدیترانه‌ای، خاورمیانه‌ای و حتی اروپای شرقی را در خود جای داده و هر گردشگری را مجذوب سفره رنگارنگ خود می‌کند. در این مطلب از مجله گردشگری، با لحن رسمی و اطلاعات دقیق، به معرفی غذاهای سنتی گرجستان، طرز تهیه و مواد اولیه آن‌ها، نقش غذا در فرهنگ گرجی، و بازخورد گردشگران ایرانی و خارجی درباره این تجربه‌ی خوشمزه خواهیم پرداخت. همچنین اشاره خواهیم کرد که چگونه می‌توانید با همراهی آژانس مسافرتی سفرو ایرانیان، یک تجربه خوراک‌گردی کامل در گرجستان داشته باشید. پس اگر آماده یک سفر خوشمزه هستید، با ما همراه شوید.
غذاهای نمادین گرجستان
گرجستان دارای فهرستی بلندبالا از غذاهای سنتی است که هر کدام نمادی از فرهنگ و ذائقه این کشور محسوب می‌شوند. در اینجا به برخی از مشهورترین غذاهای گرجی که در میان مردم محلی و گردشگران محبوبیت زیادی دارند نگاهی می‌اندازیم:
خاچاپوری (uKhachapri) – شاید بتوان گفت معروف‌ترین غذای گرجستان است که حتی عنوان غذای ملی این کشور را به خود اختصاص داده است. خاچاپوری نوعی نان مخمر سنتی به شکل قایق است که داخل آن با پنیر محلی (معمولاً پنیر سولگونی) پُر شده و روی آن یک تخم‌مرغ نیم‌پز و کره قرار می‌دهند. نتیجه نهایی، نانی گرم و پنیرکِش‌دار است که به‌خصوص در روزهای سرد زمستان حسابی می‌چسبد. خاچاپوری انواع مختلفی دارد (مثلاً خاچاپوری آجارولی با شکل قایقی و تخم‌مرغ در وسط، یا خاچاپوری ایمرولی که تخت و بدون تخم‌مرغ است) و در سراسر کشور از نانوایی‌های کوچک گرفته تا بهترین رستوران‌ها سرو می‌شود.
متسوادی (Mtsvadi) –
کباب مشهور گرجی که مشابه کباب چنجه خودمان در ایران است. متسوادی از تکه‌های گوشت (معمولاً بره یا گوساله) تهیه می‌شود که روی سیخ و زغال کبابی می‌شوند. تفاوت آن با کباب‌های منطقه‌ای دیگر در این است که گرجی‌ها برای مزه‌دار کردن این کباب اغلب فقط از نمک استفاده می‌کنند تا طعم طبیعی گوشت حفظ شود. متسوادی را در جشن‌ها و دورهمی‌ها زیاد می‌بینید و معمولاً همراه با سس‌های محلی مثل سس آلو ترش (تکمالی) و نان سنتی شوتی سرو می‌کنند. اگر اهل غذای گوشتی هستید، این کباب آبدار و دودی را نباید از دست بدهید.
خینکالی (Khinkali) – دامپلینگ یا کوفته خمیری گرجی که ظاهری شبیه کیسه کوچک پیچ‌خورده دارد و یکی دیگر از غذاهای نمادین این کشور به شمار می‌آید. خینکالی را با خمیر نازک و گرد درست می‌کنند و داخل آن را با ترکیبی از گوشت چرخ‌کرده (معمولاً گوشت گاو یا بره)، پیاز، سیر و ادویه‌های معطر محلی پُر می‌کنند. نوع سنتی آن آبدار است؛ به این صورت که هنگام طبخ، آب گوشت در داخل خمیر جمع می‌شود. روش خوردن خینکالی هم جالب است: ابتدا باید خینکالی پخته‌شده را با دست گرفته و کمی از آن گاز بزنید تا عصاره گرم و لذیذ داخلش را بمکید، سپس بقیه آن را میل کنید. خینکالی را معمولاً داغ و با پاشیدن کمی فلفل سیاه سرو می‌کنند. این غذا آن‌قدر برای گرجی‌ها مهم است که حضورش در اکثر مهمانی‌ها و سوپرا‌های سنتی (ضیافت‌های جشن) الزامی بوده و بسیاری توصیه می‌کنند که در سفر به گرجستان حتماً آن را امتحان کنید
پخالی (Pkhali) – پیش‌غذایی رنگارنگ و گیاهی که نشان از تنوع آشپزی گرجستان دارد. پخالی در واقع نوعی سالاد/مزّه است که از سبزیجات مختلف له‌شده (معمولاً اسفناج، چغندر، کلم یا بادنجان) مخلوط با مقدار زیادی گردو، سیر، پیاز و ادویه‌جات تهیه می‌شود. سپس این ترکیب را به شکل توپک‌ها یا لقمه‌های کوچک در می‌آورند و روی آن را با دانه‌های انار تزیین می‌کنند تا ظاهر جذاب‌تری داشته باشد. طعم پخالی به لطف گردو و سبزیجات معطر، غنی و دلچسب است و گیاه‌خواران آن را بسیار دوست دارند. در رستوران‌های گرجی معمولاً چند نوع پخالی با رنگ‌های سبز، قرمز و نارنجی (بسته به سبزی اصلی آن) در یک بشقاب به عنوان پیش‌غذا سرو می‌شود.
چورچخلا (Churchkhela) –
میان‌وعده‌ای شیرین و مقوی که ظاهرش توجه همه گردشگران را جلب می‌کند.چورچخلا شبیه شمع یا سوسیس بلند است اما در واقع از رشته‌های آجیل (معمولاً گردو یا فندق) که در آب‌میوه غلیظ انگور غلتانده و خشک شده‌اند درست می‌شود. به چورچخلا لقب “شکلات گرجی” هم داده‌اند.
این خوراکی رنگارنگ گذشته از اینکه خوشمزه است، یک بمب انرژی طبیعی محسوب می‌شود؛ چنان‌که گفته می‌شود سربازان قدیم گرجی در جنگ‌ها برای تقویت و رفع گرسنگی از چورچخلا استفاده می‌کردند.
امروز هم در بازارهای محلی تفلیس و باتومی می‌توانید ردیف‌های آویزان چورچخلا را ببینید و طعم آن را امتحان کنید.البته فهرست غذاهای گرجستان به این چند مورد ختم نمی‌شود.
از سوپ لذیذ خَرچو (Kharcho) گرفته تا دلمه‌های گرجی به نام تولما (Tolma)
و خوراک بادنجان و گردوی بادریجانی نیگوزی (Nigvziani Badrijani)، هر کدام داستان و طعم خاص خود را دارند.
به طور کلی تنوع در میان غذاهای محلی گرجستان آن‌قدر زیاد است که چشیدن مزه‌های جدید،
خود یکی از تفریحات جذاب سفر به این کشور به حساب می‌آید.
پس اگر راهی گرجستان هستید، با ذهنی باز و شکمی خالی آماده ماجراجویی در دنیای طعم‌ها باشید!
طرز تهیه و مواد اولیه در آشپزی گرجی
آشپزی گرجی ریشه در سنت‌های کهن و محصولات بومی این کشور دارد و سبک پخت‌وپز آن بازتابی از موقعیت جغرافیایی و تاریخ پرفرازونشیب گرجستان است. یکی از ویژگی‌های بارز غذاهای گرجستان، استفاده گسترده از مواد اولیه تازه و معطر است. سبزیجات معطری مانند گشنیز، ریحان، ترخون و مرزه در بسیاری از دستورهای محلی حضور پررنگی دارند. ادویه‌هایی نظیر سیر و فلفل نیز برای مزه‌دار کردن غذاها متداول‌اند. با این حال شاید خاص‌ترین جزء طعم‌دهنده گرجی‌ها گردو باشد که نقشی اساسی در آشپزی آنان بازی می‌کند؛ از سس‌ها و خورش‌ها گرفته تا سالادها و حتی نان‌ها، گردوی آسیاب‌شده به غذا عمق و غنای ویژه‌ای می‌بخشد.
-
شیوه پخت: شیوه پخت بسیاری از غذاهای گرجی نسبتاً ساده اما زمان‌بر است. برای مثال، خورش‌ها و سوپ‌های گرجی معمولاً روی حرارت ملایم به‌آرامی جا می‌افتند تا گوشت و سبزیجات کاملاً نرم و مزه‌ها آمیخته شوند. سس‌های غلیظ بر پایه آجیل (مثل سس گردوی ساتسیوی) را اغلب از قبل آماده می‌کنند تا مزه مواد به خورد هم برود. نان‌ها و خمیرها نیز بخش مهمی از آشپزی گرجی هستند؛ نان تنوری سنتی تونیس پوری که در تنورهای سفالی چسبانده و پخته می‌شود، پایه بسیاری از غذاهاست و خمیر خاچاپوری یا خینکالی نیز هر یک فوت‌وفن خاص خود را دارد.
از آنجایی که گرجستان از مناطق مختلفی با اقلیم و فرهنگ متفاوت تشکیل شده، مواد اولیه و سبک آشپزی در نواحی گوناگون این کشور قدری با هم تفاوت دارد. به طور کلی، آشپزی گرجی را می‌توان به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرد. در غرب گرجستان (مثل ناحیه آجارا و گوریا)، تحت تأثیر همسایگی با ترکیه، استفاده از گوشت مرغ و بوقلمون در غذاها رایج‌تر است و نانی محلی به نام مْچادی (نان ذرت) همراه پنیر سولگونی خورده می‌شود. همچنین اهالی غرب علاقه خاصی به تنقلات شیرین دارند و در میان وعده از میوه‌های تازه و چورچخلا به‌جای شیرینی مصنوعی استفاده می‌کنند. در مقابل، شرق گرجستان (ناحیه کاخِتی و اطراف تفلیس) قرن‌ها تحت تأثیر سنت آشپزی ایرانی بوده است. در این مناطق اغلب از گوشت قرمز مانند گوشت گاو و بره در خوراک‌ها استفاده می‌شود و نان‌ها بیشتر از آرد گندم تهیه می‌گردد. ترشیجات متنوع نیز پای ثابت سفره شرق گرجی هستند و معمولاً کنار نوشیدنی‌های محلی قوی سرو می‌شوند. حتی انواعی از پنیرهای محلی شور (مثل پنیر کوبیسکی و توشینسکی) در شرق محبوبیت دارند. در پایتخت تفلیس، که شهری میان شرق و غرب است، می‌توانید ترکیبی از این دو سبک آشپزی را در کنار هم تجربه کنید.
طرز تهیه غذاهای گرجی
معمولاً بدون پیچیدگی اضافه و با تأکید بر طعم طبیعی مواد است. مثلاً در کباب متسوادی فقط نمک بکار می‌رود تا مزه گوشت خالص بماند، یا در سوپ خارچو از آلو و گردو برای ایجاد ترشی و غلظت بهره می‌گیرند. به طور کلی فلسفه آشپزی گرجی بر پایه تازه بودن مواد، تعادل مزه‌ها (ترش، شیرین، تند) و ساده اما صمیمی بودن غذاها است. نتیجه این رویکرد، خوراک‌هایی خانگی و مقوی است که هنگام چشیدنشان می‌توانید عشق و سلیقه آشپز را حس کنید.
نقش غذا در فرهنگ گرجی
برای مردم گرجستان، غذا صرفاً وسیله‌ای برای سیر شدن نیست، بلکه بخش جدایی‌ناپذیر از فرهنگ، رسوم و سبک زندگی آنان است. هنر آشپزی و مهمان‌نوازی در این کشور چنان اهمیت دارد که به جرأت می‌توان گفت سفره گرجی یکی از ارکان هویت ملی آنهاست. گرجی‌ها از دورهم غذا خوردن مفهومی به نام سوپرا (Supra) ساخته‌اند که به معنی یک ضیافت سنتی و باشکوه است. در مراسم سوپرا، خانواده‌ها و دوستان گرد یک سفره بزرگ جمع می‌شوند؛ سفرهای مملو از انواع غذاهای محلی، نان، نوشیدنی و مخلفات که همه در کنار هم به اشتراک می‌گذارند. جالب اینکه سوپرا صرفاً برای مناسبت‌های خاص نیست، بلکه ممکن است در یک دیدار دوستانه عادی هم به صورت خودجوش شکل بگیرد. هر سوپرا یک رهبر مراسم یا تامادا (Toastmaster) دارد که وظیفه‌اش پیشنهاد toast (سلامتی گفتن) و گفتن سخنان بامزه یا حکیمانه بین نوشیدن‌هاست. این سنت زیبا نشان می‌دهد که برای گرجی‌ها، گرد آمدن و برقراری ارتباط صمیمانه حین صرف غذا ارزش زیادی دارد.
بازخورد گردشگران درباره غذاهای گرجستان
غذاهای گرجی همواره یکی از جذاب‌ترین بخش‌های تجربه مسافران در این کشور بوده‌اند. گردشگران خارجی در سال‌های اخیر، به‌ویژه از اروپا و آمریکا، شیفته تنوع و طعم‌های بی‌نظیر آشپزی گرجستان شده‌اند و در شبکه‌های اجتماعی و وبلاگ‌ها از خاطرات خوراکی خود در تفلیس و باتومی بسیار یاد می‌کنند. بسیاری از مسافران بین‌المللی معتقدند که غذاهای گرجستان “واقعا لذیذ است و با تمام غذاهایی که در سایر کشورها خورده‌اند تفاوت دارد”. برای مثال، خاچاپوری پنیری گرم و خینکالی آبدار تقریباً همیشه در فهرست خوشمزه‌ترین خاطرات گردشگران جای می‌گیرد. برخی توریست‌ها پس از سفرشان اظهار داشته‌اند که مزه پنیر تازه سولگونی یا ادویه‌های معطر گرجی تا مدت‌ها زیر زبانشان مانده و آن را فراموش نکرده‌اند. گردشگران عاشق ماجراجویی‌های خوراکی، حتی در تورهای مخصوص چشیدن غذا (Food Tour) شرکت می‌کنند تا در زمانی کوتاه مجموعه‌ای از طعم‌های گرجی را امتحان کنند. یک زوج جهانگرد که به روستاهای منطقه سوانتی سفر کرده بودند تعریف می‌کردند که وقتی میزبان محلی برایشان یک بشقاب بزرگ از غذای سنتی سیب‌زمینی له‌شده با پنیر آورد، تنها با چند قاشق خوردن کاملاً سیر شدند و تکان خوردن برایشان سخت شده بود! این خاطره با مزاح نشان می‌دهد که چقدر غذاهای گرجی مقوی و حجیم هستند و مردم با محبت می‌خواهند میهمان گرسنه از پای سفره بلند نشود.
مسافران ایرانی نیز در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به خوراکی‌های گرجستان نشان داده‌اند. از آنجا که ذائقه ایرانیان نقاط اشتراک زیادی با گرجی‌ها دارد، بسیاری از غذاهای محلی آن‌ها برای گردشگران ایرانی دلچسب و آشناست. به عنوان مثال، زمانی که یک ایرانی برای اولین بار تولما (دلمه برگ مو به سبک گرجی) را می‌چشد، ممکن است طعم و ترکیب آن برایش یادآور دلمه‌های خانگی خودمان باشد؛ چنان‌که گفته شده تولما برای ما ایرانی‌ها حکم خواهرخوانده دلمه را دارد. این شباهت‌ها باعث می‌شود ایرانی‌ها احساس نزدیکی بیشتری با آشپزی گرجی داشته باشند. از سوی دیگر، گردشگران ایرانی معمولاً از قیمت مناسب غذا در گرجستان شگفت‌زده می‌شوند. هزینه خورد و خوراک در رستوران‌های گرجی در مقایسه با بسیاری از مقاصد اروپایی پایین‌تر است و به همین دلیل خیلی‌ها معتقدند قیمت مناسب غذا یکی از دلایل جذب گردشگران به گرجستان است. شما می‌توانید با مبلغی نسبتاً معقول یک ضیافت مفصل شامل انواع پیش‌غذا، غذای اصلی و دسر در تفلیس داشته باشید و از کیفیت و طعم آن راضی باشید. همچنین برخی ایرانیان گیاه‌خوار یا دارای رژیم غذایی خاص، تجربه مثبتی از سفره گرجی نقل می‌کنند؛ زیرا برخلاف تصور رایج، غذاهای بدون گوشت خوش‌طعمی مثل پخالی، نان پنیر و سبزیجات (مانند مچادی با پنیر) و خوراک بادمجان با گردو به‌راحتی در منوی رستوران‌ها پیدا می‌شود.
در مجموع، بازخورد گردشگران درباره غذاهای گرجستان بسیار مثبت و مشتاقانه است. تقریباً همه بر این نکته توافق دارند که چشیدن طعم‌های گرجی بخش مهمی از تجربه‌ی فرهنگی این کشور است و سفر به گرجستان بدون امتحان کردن غذاهای محلی‌اش کامل نخواهد بود. بسیاری از توریست‌ها یاد گرفته‌اند که در کنار بازدید از کلیساها و مناظر طبیعی، وقتی در بازارهای سنتی قدم می‌زنند، حتماً چورچخلا بخرند، در یک رستوران محلی خاچاپوری تنوری سفارش دهند و شب را با شرکت در یک سوپرا‌ی شاد به پایان برسانند. به قول معروف، “راه ورود به قلب یک کشور از معده آن می‌گذرد” و این حقیقت درباره گرجستان کاملاً صدق می‌کند!
تجربه ای کامل با سفرو ایرانیان
تجربه‌ای کامل با سفرو ایرانیان
اگر خواندن این مطلب اشتهای شما را برای سفر به گرجستان و چشیدن غذاهای محلی آن باز کرده است، زمان آن رسیده که به فکر برنامه‌ریزی سفر باشید. خبر خوب اینکه علاقه‌مندان می‌توانند با استفاده از خدمات آژانس سفر و گردشگری سفرو ایرانیان، یک تجربه خوراک‌گردی بی‌نظیر در گرجستان برای خود رقم بزنند. سفرو ایرانیان، به عنوان یک آژانس مسافرتی معتبر، امکان رزرو تورهای خوراکی تخصصی، شرکت در کلاس‌های آشپزی سنتی گرجی و بهره‌گیری از تجربه‌های محلی اصیل را برای شما فراهم می‌کند. تمامی این برنامه‌ها با حضور راهنمای فارسی‌زبان برگزار می‌شود تا هیچ دغدغه‌ای بابت زبان و ارتباط نداشته باشید و با خیال راحت بر لذت بردن از سفر تمرکز کنید.
با سفرو ایرانیان می‌توانید یک برنامه سفر جامع و بهینه داشته باشید؛ از خرید بلیط هواپیما و رزرو هتل گرفته تا تنظیم گشت‌های روزانه در شهرهای تفلیس، کوتائیسی و باتومی. برای مثال، تور خوراک‌گردی تفلیس شما را به بازارهای محلی می‌برد تا از نزدیک با مواد اولیه آشپزی گرجی آشنا شوید و تازه‌ترین نان‌ها و پنیرها را مزه کنید. سپس در یک کارگاه آشپزی، زیر نظر سرآشپز محلی، پختن خاچاپوری یا خینکالی را فرا می‌گیرید و در پایان دور میز خانوادگی یک گرجی مهربان می‌نشینید و دست‌پخت خود را در کنار سایر غذاهای خانگی نوش جان می‌کنید. چه چیزی بهتر از این که همزمان با سفر، مهارتی جدید هم بیاموزید و دوستان تازه‌ای پیدا کنید؟
آژانس سفرو ایرانیان با تخصص در خلق سفرهای سرشار از ماجراجویی و تجربه‌های ناب، تلاش می‌کند سفر شما به گرجستان فراموش‌نشدنی باشد. شما می‌توانید با خیال آسوده تمام جزئیات سفر خود را به این تیم حرفه‌ای بسپارید و مطمئن باشید که بهترین‌ها در انتظارتان است. از تماشای مناظر زیبای قفقاز و بازدید از دیدنی‌های تاریخی گرفته تا چشیدن طعم واقعی زندگی محلی در کنار مردم گرجستان، همه و همه در یک پکیج کامل به شما ارائه می‌شود. بنابراین، اگر آماده‌اید که طعم شگفت‌انگیز خاچاپوری پنیری و عطر دلپذیر غذاهای گرجی را در سفر بعدی خود تجربه کنید، همین امروز با سفرو ایرانیان تماس بگیرید و ماجراجویی خوشمزه‌تان را آغاز کنید!
منابع و مراجع: غذاهای گرجستان و دیگر مقالات مجله گردشگری.
