راهنمای جامع مجوز های گردشگری ایران: از آژانس تا تورلیدری، اقامتگاه و هتل

مجوز تأسیس و بهره‌برداری اقامتگاه‌های گردشگری

تا اینجا درباره مجوزهایی صحبت کردیم که مربوط به دفاتر خدمات مسافرتی یا اشخاص راهنمای تور بودند. اما دسته دیگری از مجوزهای مهم گردشگری، آنهایی هستند که به اماکن و تأسیسات گردشگری تعلق می‌گیرد؛ از جمله هتل‌ها، مهمان‌پذیرها، اقامتگاه‌های بوم‌گردی، اقامتگاه‌های سنتی، زائرسراها و حتی خانه‌مسافرها. اگر شما بخواهید هر گونه اقامتگاه گردشگری راه‌اندازی کنید، باید از نهادهای مربوطه مجوز دریافت کنید.

مثال: فرض کنیم در یک روستای گردشگری یک خانه‌ی قدیمی از مادربزرگ به ارث برده‌اید و تصمیم گرفته‌اید آن را به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل کنید. آیا صرفاً با بازسازی خانه و چیدن چند تخت سنتی کار تمام است؟ خیر، باید مجوز رسمی اقامتگاه بوم‌گردی بگیرید تا بتوانید پذیرای گردشگران باشید. یا اگر قصد تأسیس یک هتل یا مهمان‌پذیر در شهر دارید، نیاز به مجوز بهره‌برداری از اداره‌کل میراث فرهنگی و گردشگری استان مربوطه دارید. این مجوزها تضمین می‌کنند که محل اقامتی شما استانداردهای اولیه ایمنی و بهداشت را دارد و صلاحیت میزبانی از مسافران را پیدا کرده است.

مراحل کلی دریافت مجوز اقامتگاه:

• موافقت اصولی: ابتدا باید یک موافقت اصولی برای تأسیس اقامتگاه بگیرید. برای این کار طرح اولیه‌ای از پروژه خود (مثلاً تعداد اتاق‌ها، امکانات، نقشه ساختمان، توجیه اقتصادی و …) را به اداره میراث فرهنگی، گردشگری استان ارائه می‌دهید. اگر شرایط پایه (مانند موقعیت مکانی مناسب، مالکیت یا اجاره بلندمدت ملک، رعایت اصول معماری بومی و …) مورد تأیید باشد، یک موافقت اصولی به شما می‌دهند. این مجوز موقت به شما اجازه می‌دهد کار ساخت یا تجهیز اقامتگاه را شروع کنید.
  
  

• پروانه بهره‌برداری: پس از اینکه کار آماده‌سازی تمام شد و اقامتگاه شما مطابق ضوابط آماده شد، کارشناسان مربوطه از محل بازدید می‌کنند. اگر همه چیز طبق استاندارد باشد (ایمنی ساختمان، بهداشت، تعداد اتاق‌ها و سرویس‌ها، امکانات اولیه، آموزش پرسنل و …)، برای شما پروانه بهره‌برداری یا همان مجوز نهایی صادر می‌کنند. از این لحظه به بعد، شما به صورت رسمی وارد فهرست تأسیسات گردشگری می‌شوید و می‌توانید پذیرش مسافر داشته باشید.

شرایط مهم: بسته به نوع اقامتگاه، شرایط متفاوت است. برای هتل‌ها مثلاً درجه‌بندی ستاره‌ای مطرح است که هرچه ستاره بالاتر بخواهید نیاز به امکانات و سرمایه‌گذاری بیشتری دارید. برای اقامتگاه‌های بوم‌گردی، درجه ۱ و ۲ و ۳ تعریف شده و هر کدام یک سری شاخص دارند (درجه ۱ بهترین کیفیت). در کل چند شرط عمومی همیشه لازم است:

• مجوزهای ساخت و ساز و پایان کار از شهرداری یا دهیاری (به‌خصوص اگر بنا در بافت تاریخی باشد، باید میراث فرهنگی هم تأیید کند که به بناهای تاریخی آسیب نمی‌زند).
  
  

• رعایت نکات ایمنی و بهداشتی (وجود کپسول آتش‌نشانی، سیستم برق‌کشی استاندارد، تهویه، تعداد کافی حمام و سرویس بهداشتی، محل دفع زباله و فاضلاب مناسب و غیره).
  
  

• برای اقامتگاه‌های بوم‌گردی: سازگار بودن طراحی با معماری بومی منطقه و هماهنگی با محیط زیست بسیار تأکید می‌شود.
  
  

• مثلاً استفاده از مصالح بومی، مشارکت جامعه محلی در اداره اقامتگاه و نداشتن آلودگی محیط‌زیستی از نکات کلیدی است.
  
  

• مدیر فنی یا مدیر داخلی دارای صلاحیت: معمولاً لازم است یک نفر به عنوان مدیر اقامتگاه معرفی شود که دوره‌های مدیریت عمومی تأسیسات گردشگری را گذرانده و مدرک مربوطه را داشته باشد.
  
  

• این هم یکی از آن آموزش‌هایی است که مؤسسات برگزار می‌کنند (اتفاقاً آژانس هواپیمایی سفرو دوره‌های آموزشی مدیریت اقامتگاه‌ها را هم اطلاع‌رسانی می‌کند).
  
  

• داشتن یک مدیر آموزش‌دیده نشان می‌دهد که شما با اصول حرفه‌ای مهمان‌نوازی آشنا هستید و کیفیت خدماتتان بالاست.
  
  

چرا مجوز اقامتگاه مهم است؟ جدای از الزام قانونی، داشتن مجوز باعث می‌شود مسافران به اقامتگاه شما اعتماد کنند. مثلاً وقتی یک اقامتگاه بوم‌گردی مجوزدار باشد، اسمش در لیست سایت وزارت گردشگری می‌آید و مسافران می‌دانند آنجا تحت نظارت است. همچنین فقط اقامتگاه‌های مجوزدار می‌توانند از تسهیلات دولتی استفاده کنند (وام‌های توسعه بوم‌گردی، تبلیغات در پرتال‌های رسمی و…). پس اگر رویای راه‌اندازی یک اقامتگاه دارید، حتماً از همان ابتدا مسیر اخذ مجوز را دنبال کنید تا بعداً دچار مشکل نشوید.